सञ्चिता घिमिरे
काठमाडौं, ६ फागुन
सरकारले पहिलो प्राथमिकता (पि वान) मा राखेको आयोजना कान्ति लोकपथको निर्माण झण्डै ६० प्रतिशत सम्पन्न भएको छ । आयोजनाको अवधि एक वर्ष बाँकी रहँदा झण्डै ४० प्रतिशत काम बाँकी रहेको हो ।
आगामी वर्षसम्म सम्पन्न गर्ने गरी सबै खण्डको ठेक्का सम्झौता भइसकेको कान्ति लोकपथ आयोजनाले जनाएको छ । मकवानपुर जिल्लाभन्दा ललितपुर जिल्लामा भौगोलिक बनावट कठिन भएकाले काम गर्न सहज नभएको उहाँको भनाइ छ ।
आयोजनाअन्तर्गत झण्डै ४६ किमी सडक कालोपत्र भइसकेको छ । अहिले सहज ठाउँमा मात्रै कालोपत्र अघि बढेको उहाँले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “विगतका वर्षहरूमा पहिरो गइरहेका ठाउँमा अहिले पहिरो व्यवस्थापनकै काम भइरहेको छ ।”
ललितपुरको सातदोबाटोदेखि मकवानपुरको हेटौँडासम्मको सडकको लम्बाइ झण्डै ९० किलोमिटर रहेकामा झण्डै ७९ किमी मात्रै आयोजनाले निर्माण गरिरहेको छ । ११ किमी सहरी सडक भएकाले काठमाडौं उपत्यका सडक विस्तार आयोजनाले निर्माण गरिरहेको छ ।
टिकाभैरवदेखि आयोजनाले हेर्ने अधिकांश स्थानमा ठूलाठूला पहिरो र चट्टान रहेको छ । यी ठाउँमा चट्टान काट्ने, मोड सुधारलगायत काम भइरहेको प्रमुख झाले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “यी काम सकिएपछि नै ती ठाउँमा कालोपत्र हुनेछ ।”
यस सडकमा ठाउँठाउँमा गएको पहिरोका कारण गत वर्षाको समयमा झण्डै ३० करोड क्षति भएको सडक विभागले जनाएको छ । असार र साउन महिनाको वर्षा र त्यसका कारण भएको पहिरोले क्षति पु¥याएको सडकमा अहिलेसम्म पनि मर्मतका काम भइरहेको छ । विभिन्न स्थानमा माथिबाट आएको पहिरोका कारण सडक अवरुद्ध भएको थियो भने कतिपय स्थानमा पहिरोले ट्राक नै बगाएको थियो ।
ललितपूरतर्फ भालुखोला नजिकका स्थानमा र मकवानपूरतर्फ ठिङ्गनमा गरी झण्डै चार सय मिटर सडकमा पहिरोले ट्राक बगाएको थियो । सडकमा दुईतीन घर परेकामा तीनको मुआब्जा दिने प्रक्रियाअघि बढेको प्रमुख झाले जानकारी दिनुभयो । त्यसबाहेक यस सडकमा सडकको अधिकार क्षेत्र (राइट अफ वो) मा ठूलो समस्या रहेको छैन । सडकको उपलब्धता र त्यहाँको आवश्यकतानुसार सातदेखि ११ मिटर चौडाइको सडक निर्माण भइरहेको हो ।
उहाँले भन्नुभयो, “कम्तीमा दुई लेन चौडाइ हुने गरी निर्माण भइरहेको छ ।” सडकमा तीन पुल निर्माण सम्पन्न भइसकेको छ । विसं २०१६ मा नेपाली सेनाले सो सडकको निर्माण शुरु गरेकामा लामो समयसम्म यो सडक सरकारको प्राथमिकतामा परेको थिएन ।
निर्माण शुरु भएको छ दशकपछि लोकपथ अन्तिम चरणमा पुगेको छ । विसं २०७२÷७३ पछि सडक सरकारको प्राथमिकतामा परेसँगै सडकको स्तरोन्नतिको काम तीव्र गतिमा अघि बढिरहेको छ ।
सरकारले यो सडकलाई पहिलो प्राथमिकता (पि वान) मा राखेसँगै योजना कार्यालयको स्थापना भएको हो । सरकारले एक दशकयता वर्षेनी सडकका लागि बजेट विनियोजन गर्दै आएको छ । यो सडकमा निर्माण शुरु हुँदा लम्बाइ ९२ किलोमिटर रहेको थियो । चौडाइ कम हुँदा लम्बाइ बढी देखिएको र अहिले ९० किलोमिटर पुगेको छ । नब्बे किमीमध्ये ७९ किलोमिटर ललितपुरमा र २८ किलोमिटर मकवानपुर जिल्लामा पर्छ ।
मकवानपुरतर्फ डेढ किलोमिटर र ललितपुरतर्फको चार किलोमिटर सडकलाई फराकिलो बनाउन ढुङ्गा विस्फोटन गर्न आवश्यक रहेको बताइएको छ । यो सडकमा गत वर्षदेखि नै अहिले सवारीसाधन आवतजावत गर्न थालिसकेका छन् ।
सडक चौडा र नाली बनाउने तथा कालोपत्रको काम भइरहेको छ । निर्माणाधीन यो सडकलाई हेटौँडाबाट मुग्लिन हुँदै काठमाडौंसम्मको २२६ किलोमिटर लम्बाइको हेटौँडाबाट पालुङ हुँदै काठमाडौं आउने १३६ किमी सडकको विकल्पका रूपमा समेत हेरिएको छ ।
यो सडक निर्माण सम्पन्न गर्न मकवानपुरतर्फ करिब रु ८५ करोड र ललितपुरमा रु एक अर्बभन्दा बढी खर्च लाग्ने अनुमान गरिएको थियो । प्रदेश नं ३ को राजधानी हेटाँैडा तोकिएपछि पनि यो सडकको महत्व अझै बढेको छ । सङ्घीय राजधानीलाई तराई÷मधेससँग जोड्ने सबैभन्दा छोटो मार्गका रूपमा काठमाडौं–तराई÷मधेस दु्रतमार्गलाई लिइन्छ । यो सडकको विकल्पका रूपमा समेत कान्ति लोकपथलाई लिइन्छ ।
